درباره خرمای ایران
هرآنچه نیاز است راجع به خرمای ایران بدانید
تاریخچه
در ایران نخل و خرما از دوران باستان و پیش از هخامنشی کشت میشده است. در ادبیات ساسانی از جمله در کتاب بندهشن از نخل یاد شدهاست. منابع چینی از ایران به عنوان سرزمین نخل خرما که در نزدشان به نام عناب پارسی و عناب هزارساله مشهور بوده، یاد کردهاند. در پایان سده نهم میلادی، نخل خرما را از ایران به چین برده و در آنجا کشت کردهاند. در میان کشورهای اروپایی اسپانیا پیشینه بیشتری در کشت خرما دارد.
گیاه شناسی
خرما با نام علمی Phoenix dactylifera گیاهی تک لپهای و گرمسیری و جزو تیره نخلها است که میوهاش خوراکی و دارای هستهای سخت و پوست نازک و طعم شیرین است که به شکل خوشهای بزرگ از شاخه آویزان میگردد و برگهای آن بزرگ است. ارتفاع نخل به ۱۰ تا ۲۰ متر یا بیشتر میرسد.
گستردگی گونه خرما عمدتاً در نیمکرهٔ شمالی و در کشورهای ایران، پاکستان، عراق، عربستان و سایر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و همچنین بیشتر کشورهای شمال آفریقا و ایالات متحده آمریکا است و در نیمکره جنوبی نیز بهطور پراکنده دیده میشود.
میوه خرما جزو میوههای سته میباشد یعنی تمام قسمت آن گوشتی و حاوی مواد غذایی است. خرما از دورانِ باستان در رژیم غذایی انسان وجود داشتهاست و یکی از قدیمیترین میوههای کشت شده توسط انسان بودهاست.
درخت خرما در نواحی گرمسیری و نیمهگرمسیری، از جمله ایران پرورش مییابد. با اینکه خاستگاه آن را عربستان و شمال آفریقا ذکر میکنند ولی بررسیهای علمی، آن را به گونهای با نام علمی P.H. Sivestris که در هندوستان میروید نسبت میدهند. باستانشناسان احداث نخلستانها را به پنج هزار سال پیش نسبت دادهاند زیرا نامی از آن بر لوحههای گلی ۵۰ سده پیش یافتهاند.
ارزش غذایی خرما
خرما دارای ۲۵ درصد ساکارز، ۵۰درصد گلوکز، و مواد آلبومینوئیدی، پکتین و آب میباشد. بهعلاوه دارای ویتامینهای مختلف مانندویتامینهای A، B، C و E و مقداری املاح معدنی میباشد.
ارقام خرمای ایران
یکی از مهمترین عوامل که میتواند در بهبود کیفیت و اصول و در نتیجه رونق دادن به صنعت خرما در جهان مؤثر باشد، استفاده از گونههای خرمای برتر و تجاری است. در اسناد تاریخی که حدود ۲۰۰ سال قبل نوشته شدهاند از ۲۵ رقم درخت خرما که در عراق و اطراف خرمشهر کشت میشده نام برده شدهاست که امروزه نیز به همان نامها شناخته میشوند، اما آمارهای موجود نشان میدهند که بالغ بر ۳۰۰۰ رقم خرما در دنیا شناخته شدهاند که بخش عمده ای از آنها متعلق به ایران است، چنانچه از سه هزار رقم شناخته شده خرما در دنیا ۴۰۰ رقم آن متعلق به ایران است.
بیشتر این ارقام در ۶ استان خوزستان، هرمزگان، کرمان، بوشهر، فارس و سیستان و بلوچستان پراکنده شدهاند که اسامی گونههای غالب ایران و منطقه کشت این گونهها در زیر آمدهاست.
- خرمای ربی در جیرفت و کهنوج و سیستان و بلوچستان
- خرمای شاهانی در استان فارس
- خرمای کبکاب در استان بوشهر
- خرمای پیارم در استان هرمزگان
- خرمای سایر در استان خوزستان
- خرمای الینگی نیکشهردرسیستان وبلوچستان
- خرمای کروت در استان کرمان
- خرمای کلوته در جیرفت و کهنوج
- خرمای مضافتی بم در استان کرمان
- خرمای زاهدی در استانهای خوزستان و بوشهر
- خرمای هلیله ای در جیرفت، کهنوج و بم
- خرمای مرداسنگ در منا طق جنوبی استانهای کرمان و هرمزگان
مهمترین گونههایی که در ایران تولید میشوند را گونه سایر یا استعمران در خوزستان، گونه مضافتی در کرمان و بم، گونه پیارم در حاجیآباد هرمزگان و گونه زاهدی و کبکاب در بوشهر تشکیل میدهد.